KONU: Dolaşım Sistemi

Dolaşım sistemi hücrelere gerekli olan besin ve oksijeni taşır, oluşan atık maddeleri de uzaklaştıran sistemdir. Dolaşım sistemi kalp, kan ve damarlar olmak üzere üç kısımdır.

Kalp

Kanın pompalanmasını sağlar. Kalp dört odacıklıdır. Üsttekilere kulakcık, alttakilere karıncık denir. Kan toplardamarla kulakcıklara gelir. Karıncıklar da atardamar ile kanın pompalandığı yerdir. Kalbin sağ tarafında kirli, sol tarafında temiz kan bulunur. Kulakcıklar ile karıncıklar arasında kapakcıklar bulunur.

Damarlar

Atardamar, toplardamar ve kılcal damar olmak üzere üç çeşittir.

Atardamar: Kanı kalpten taşıyan damarlardır. Kalınlığı fazladır. Kan basıncı ve akış hızı fazladır. Akciğer atardamarı hariç temiz kan taşır. En büyük atardamar aorttur.

Toplardamar: Kanı kalbe taşıyan damarlardır. Akciğer toplardamarı hariç kirli kan taşır. Kan akış hızı atardamardan yavaş, kılcal damardan hızlıdır. Kan basıncı en düşük damardır.

Kılcal damar: Atardamar ile kılcal damar arasında yer alır. Hücrelerle madde alış-verişinin yapılmasını sağlar. Kan basıncı toplardamardan fazladır. Akış hızı en yavaş damardır.

Kan

Kan hücreleri ve kan plazması olarak iki kısımdır. Yetişkin bir insanda 5 litre kan bulunur. Kanın yaklaşık %55’i kan plazması, %45’i kan

hücreleridir.

Kan plazması: %90’ı sudur. %10’u besinler (Protein, yağ, karbonhidrat, vitamin, mineral), artık maddeler, hormonlar bulunur.

Kan hücreleri

Alyuvar: Kana kırmızı renk verir. İçerisinde hemoglobin bulunur. Oksijen ve karbondioksit taşınmasını sağlar. Kırmızı kemik iliği, dalak ve karaciğerde üretilir. Üretildiğinde çekirdeği vardır, zamanla çekirdeği kaybolur.

Akyuvar: Vücudu mikroplara karşı korur. Kırmızı kemik iliğinde, lenf düğümlerinde üretilir. Çekirdekli ve beyaz renklidir.

Kan pulcukları: Kanın pıhtılaşmasını sağlar. Çekirdeksiz ve çok küçüktür. Kırmızı kemik iliğinde üretilir.

Büyük kan dolaşımı

Büyük kan dolaşımında kan, kalp ile vücut  arasında dolaşır.
Kalbin sol karıncığından aort atar damarı ile çıkan temiz kan bütün vücuda dağılır.

Kan Dolaşımı

Hücrelere besin ve oksijen taşınır.
Hücrelerde oluşan atıklar ve karbondioksit kana geçerek kan kirlenir.
Alt ve üst ana toplardamarla kalbin sağ kulakçığına gelir.

Küçük kan dolaşımı

Küçük kan dolaşımında kan, kalp ile akciğer arasında dolaşır.
Kalbin sağ karıncığındaki kirli kan akciğer atardamarı ile akciğere taşınır.
Akciğerde temizlenir. (Karbondioksit verilerek, oksijence zenginleşir.)
Temiz kan kalbin sol kulakçığına gelir.

Kanın Görevleri

Kanın görevi kısaca taşımacılık yapmaktır. Ancak bunun yanında diğer görevleri de vardır.
1. Vücut hücrelerinin ihtiyaç duyduğu besin ve oksijeni taşır. (Oksijen alyuvarda, besin kan plazmasında taşınır)
2. Vücut hücrelerinde oluşan atık maddelerin taşınmasını sağlar.(Karbondioksit alyuvar, diğer atıklar kan plazmasında taşınır.)
3. Yaralanan organlarda pıhtılaşarak, kan kaybını önler. (Kan pulcukları sağlar)
4. Vücuda giren mikroplara karşı savunmayı sağlar. (Akyuvarlar sağlar)

Dolaşım Sisteminin Sağlığı

Dolaşım sisteminde meydana gelen hastalıklar ve oluşma nedenleri aşağıda belirtilmiştir.

Hastalığın Adı	Oluşma nedeni
Kalp yetmezliği	Kalbin kanı pompalayamaması
Yüksek tansiyon	Kan basıncının fazla olması
Lösemi(Kan Kanseri)	Kan hücrelerinin aşırı çoğalması
Hemofili	Yaralanma durumunda kanın pıhtılaşmaması
AIDS	Hiv virüsünün akyuvarları tahrip etmesi
Anemi (Kansızlık)	Kandaki alyuvar sayısının az olması
Damar sertliği	Damarların içerisinde yağ birikmesi
Varis	Toplar damarın yapısının bozulması
Kalp krizi	Kalbi besleyen damarların tıkanması
KAYNAKÇA:www.fenbilim.net